Zala (Komitat)

Zala

Komitatssitz	Zalaegerszeg
Flächi	3784,11 km² (14. Platz)
Ywohnerzahl	291.678 Ywohner (2008, 16. Platz)
Bevölkerigsdichti	77 Ywohner pro km²
Dialekt	Westdialäkt (nyugati)
ISO-3166-2-Abchürzig	`{{{ISO}}}`

Zala (Ungarischi Ussproch: [ˈzɒlɒ]), uff Dütsch Sala, isch e Komitat im Weste vo Ungarn. Es gränzt im Weste an Kroatie und Slowenie, im Norde an Vas, im Nordoste an Veszprém und im Süde an Somogy. De Komitatssitz heißt Zalaegerszeg.

Geografy

D'Oberflächi vom Komitat isch wällig und vo Hügel brägt. Es git zwei Landschafte, s Gebirge vo Keszthely, wo e Deil vom Dransdanubier Mittelgebirge isch, und s Zalaer Hügelland, e Deil vom Dransdanubier Hügelland.

S Zalaer Hügelland isch e Landschaft im üsserste Weste vo Ungarn. Sini Däler sin in de Yszit enstande. Es bstoht uss de fümf Hügel Göcsej, Hetés, Egerszeg-Letenyeer Hügel, Zalakaros-Zalaapát-Zalaszentgróter Hügel und Nemesbük-Türjeer Hügel.

Im Süde sin zimlig steili Däler, wo zahlrych und ehner chlei sin. Säll Landschaftsbild hät zur Folg, dass sich keini größere Ortschafte hän chönne entwickle; di meiste Dörfer sin bis hütt eher bevölcherigsarm.

De wichtigst Fluss isch d'Zala. Usserdem isch de Balaton (Blattesee) wichtig für d'Drinkwasserversorgig.

Di flachsti Landschaft isch d'Umgebig vom Blattesee. Au um d'Flüss Zala und Mura wie au um de Principális-csatorna (Hauptkanal) git's flachi Däler.

Gschicht

S Gebiet, wo hütt s Komitat Zala litt, isch scho sit de Bronzezit bewohnt. Bsunders vyli Sydligsspure findet mer z Pannonie; dört isch di römischi Valcum-Stroß duregange, wo's hütt numme no Überblibsel devo git. Im 9. Johrhundert isch es Bstanddeil vom Fürschtedum Pribina gsi. Noch de Landnahm vo de Magyare, under em Stephan I., wo de ungarisch Staat gründet hät, sin z Zala di erschte Chirche baut worre (z. B. z Zalavár oder z Tihany). Z Tátika, Csobánc und Sümeg hät's zwar chönigligi Schlösser gee, wo aber nie im Mittelpunkt gstande sin. Im 13. Johrhundert hät's do di erschte Komitat vo Ungarn gee, wo vo Adlige gründet worre sin. Im 15. Johrhundert hän sich au ungarischi Barone z Zala agsydelt und dört gherrscht; Zala isch für si eine vo de wichtigste Residänze gsi.

D'Türkeherrschaft hät scho 1480 agfange; wo si im Johr 1600 Nagykanizsa im Süde vo Zala bsetzt hän, isch fast s ganz Gebiet vom hüttige Komitat Zala under de türkische Herrschaft gsi. Erscht 1690 hän si chönner verdrybe werre. Denoch isch Zala langi Zit wenig entwickelt gsi, bis 1937 d'Erdölgwinnig agfange hät.

Infolg vom Frydesverdrag vo Trianon (1920) isch s Land südlig vo de Mura zu Jugoslawie cho, nochdem 1919 zum Deil uss ungarischem Gebiet d'Murrepublik bildet worre isch. 1941-1945 hät's widder zu Ungarn ghört.

1946 isch d'Umgebig vo de Stadt Balatonfüred zu Zala zruckcho; 1950 sin Keszthely, Tapolcsa und Sümeg als Folg vo de Komitatsreform an Veszprém agschlosse worre. Keszthely isch am 31. Dezämber 1978 zu Zala zruggcho.

Bevölcherig

D'Ywohnerzahl überstigt 300'000 nit; 2007 hät e Volkszällig 293.443 Ywohner gee. 56 Brozänt vo de Bevölcherig wohne in de Städt. E Drittel vo de Lüt läbt im Chleigebiet Zalaegerszeg, witeri 22 Brozänt z Nagykanizsa. Noch de Ywohnerzahle isch Zalaerszeg landeswit s sibzähnt-, Nagykanizsa s zwanzigst- und Keszthely s sybnefuffzigstgröscht Chleigebiet vo Ungarn. S ganz Komitat isch mit siner Ywohnerzahl uff em sächzähnte Blatz.

Tourismus

De Tourismus konzendriert sich uff zwei Regione, nämlig Westdransdanubie und de Blattesee. Au de Hévízer See isch e Touristeattraktion, usserdem di unberiehrti Natur, d'Thermalbäder, d'Göcsejer Landschaft, wo als romantisch gältet, und di draditionälle Dörfer. Z Zala git's zudem Wälder, wo sich über e großi Flächi erstrecke.